پیغام مدیر :
با سلام خدمت شما بازديدكننده گرامي ، خوش آمدید به سایت من . لطفا براي هرچه بهتر شدن مطالب اين وب سایت ، ما را از نظرات و پيشنهادات خود آگاه سازيد و به ما را در بهتر شدن كيفيت مطالب ياري کنید.
تبلیغات
.



فنجان اولین ساعت آبی + عکس
نوشته شده در جمعه 7 تير 1392
بازدید : 5578
نویسنده : فرشید

فنجان اولین ساعت آبی

فنجان در فرهنگ لغت روستای کلاته بالا به کاسه مسی گفته می شود و ساعت آبی دقیقی است که کار آن سنجش زمان است.
با افزایش جمعیت و رونق کشاورزی ، نیاز به تعیین زمان و تقسیم عادلانه آب بین سهامداران قنات و شمارش سهام  بیشتر می شد لذا  کشاورزان از ساعتی آبی بنام  فنجان استفاده می کردند. فنجان، شمارش زمان عبارت است از یک کاسه کوچک مسی با روزنه ای در وسط آن که بر روی آبهای یک ظرف مسی بزرگتر بنام دیگچه قرار می گیرد.
تاریخ اولین زمان بکار گیری ساعت آبی در روستای کلاته بالا  بدرستی روشن نیست اما عمری برابر قنات های روستا که قطعاٌ به دوره پیش از میلاد می رسد،دارد.
واحد شمارش سهام در قنات های روستای کلاته بالا بدین صورت است
·       یک شبانه روز (24ساعت ، 12دنگ Dong  یا 144فنجان)
·       یک طاقه  (12ساعت ،6 دنگDong    یا 72 فنجان)
    نیم روز    6ساعت مساوی با 3دنگ یا 36فنجان 
·       یک دنگ 2 ) Dong ساعت یا 12فنجان)
·       یک فنجان مساوی است با 10دقیقه
لازم به توضیح است که یک دوره کامل آبیاری در روستای کلاته بالا 16روز است و در روستا چند فنجان وجود دارد  یک نوع که در عکس های این مطلب مشاهده می نمایید هر دانگ (2ساعت)مساوی است با 12فنجان نوعی دیگر هر دانگ(2ساعت) مساوی است با 16 فنجان ،که زمان هر فنجان 5/7دقیقه می باشد.
فنجان اولین ساعت آبی
روش کار با فنجان
جهت تعیین زمان به وسایل ذیل نیاز است
1- کاسه مسی یا  همان فنجان که نقش دقیقه شمار را دارد
2- دیگچه(دیگ کوچک) پر از آب
3- سنگ‌های کوچک
4- محاسبه گر انسانی دو نفر (کسی که نوبت سهم آب قنات مال اوست ونفر بعدی)
5- محل فنجان که معمولا در محل استخر قنات استقرار داشته است.
فنجان یا همان  کاسه کوچک مسی را بر روی آبهای یک دیگچه قرار می‌ دهند تا آب از راه منفذ به آرامی به داخل کاسه وارد شود و  آن را پر کند  در نتیجه فنجان در آب فرو می‌رود و زمانی که به کف دیگچه برخورد نماید محاسبگر آب فنجان را داخل همان دیگچه خالی می کند و یک سنگ به علامت یک فنجان کنار میگذارد
فنجان اولین ساعت آبی
 این کار را آنقدر ادادمه می دهند تا تعدادفنجانهای و زمانی که سهامدار قنات آب برای باغ خود یا زمین می برده را دقیقا حساب کنند  به عنوان مثال  اگر فردی 2دنگ Dong  سهم دارد می بایست 24  فنجان یا معادل امروزی(240 دقیقه) ازآب قنات سهم آن فرد می شود .
فنجان اولین ساعت آبی
در ضمن چون در روستای کلاته بالا آب قنات آنقدر زیاد نیست که مستقیما آب را به مزارع هدایت نمایند لذا آب در محل استخر قنات جمع آوری و بعد آن را به سوی باغ یا مزرعه هدایت می کنند از این رو می بایست اگر کسی 10فنجان آب دارد بعد از هشتمین فنجان محل خروج آب از استخر را باز نمایند و2فنجان دیگر را اختصاص به خروج آب از استخر می دهند و به محض اتمام دهمین فنجان محل خروج آب از استخر جهت سهام دار بعدی بسته می گردد
قنات بزن آباد
 
مطلب اختصاصی از وبلاگ روستای کلاته بالا
توجه:هر گونه انتشار وکپی با ذکر منبع بلامانع است
 

 


:: موضوعات مرتبط: کشاورزی , فنجان اولین ساعت آبی , ,
:: برچسب‌ها: فنجان اولین ساعت آبی , عکس های زیبا , روستای کلاته بالا , ساعت آبی , مدار گردش آب قنات ,



خرمن و طریقه آماده کردن آن +عکس
نوشته شده در یک شنبه 2 تير 1392
بازدید : 4773
نویسنده : فرشید

 خرمن زمینی است معمولا"خرمن زمینی است عموماً دایره ای شکل یا مستطیل شکل ، که در آن محصولات کشاورزی بخصوص گندم و جو را انبار نموده تا در موقع مناسب که بادهای بخصوصی که در اواسط شهریور به اصطلاح محلی شو باد می آید گندم ها را بوسیله دستگاه های صنعتی وسنتی کوبیده و پاک نمایند .

طریقه آماده نمودن خرمن(گل کردن خرمن)Gel kardan kharman
امسال بعد ازگذشت چند سال خشکسالی بارش باران این رحمت الهی در روستایی کالاته بالا نسبتاً خوب بود وکسانی که گندم دیم کاشته بودند محصول خوبی براشت نمودند  لذا آماده کردن خرمن اهمیت زیادی پیدا کرده است.
جارو کردن خرمن
اولین کاری که می بایست جهت آماده نمودن خرمن انجام داد این است که خرمن را جارو می نماید تا از خارو خاشاک وهمچنین سنگریزه پاک گردد.
شخم زدن خرمن قدیمی
دومین کار این است که: مقداری خاک به اندازه ای، که در حدود 4 سانتی متر تمام سطح خرمن را بیگیرد در خرمن پخش می نمایند. نوعی خاک رس که چسندگی آن زیاد است و از آن معمولا" تنوردرست میکنند
چناچه از عمر خرمن چندین سال گذشته باشد آن خرمن نیاز به  خاک رس ندارد و در چنین مواقعی خرمن را شخم می زنند تا خاک رس آن زیرو رو شود
سومین کار این است که خرمن را آب میدهند تا خاک رس که به صورت کلوخ در آمده خوب خیس بخورد .
 
 آب دادن خرمن
در این موقع به وسیله یک جفت الاغ که در مطلب قبلی در مورد اساک ، شرح ان داده شده است یک جق روی گردن حیوانها می بندند وبجای آساک از وسیله بنام ماله استفاده می نمایید انقدر با ماله روی خرمن میروند تا خاک رس به کوچکترین ذره برسد و در ضمن سطح  تمام خرمن صاف گردد
گل کرن خرمن
حالا خرمن آماده است چند روی صبر میکنند تا مقدار آب آن جذب زمین گردد و قبل از اینکه کاملاًخشک گردد مقداری دیگر خاک رس روی خرمن میریزند تا از ترک خوردگی سطح خرمن جلوگیری نمانید بعد خشک شدن  لایه گل خرمن ، خاک های روی خرمن را جارو می نمایند
 
حالا سطح صاف ومحکم جهت کوبیدن گندم و جو اماده می گردد.  
مطلب اختصاصی از وبلاگ روستای کلاته بالا
توجه:هر گونه انتشار وکپی با ذکر منبع بلامانع است
 

:: موضوعات مرتبط: کشاورزی , خرمن و طریقه آماده کردن آن , ,
:: برچسب‌ها: خرمن وطریقه آماده کردن آن , کشاورزی , روستای کلاته بالا , عکس های زیبا ,



قنات های روستای کلاته بالا ونقش قنات +عکس
نوشته شده در جمعه 10 خرداد 1392
بازدید : 5427
نویسنده : فرشید

 

قنات ها(کهریز) وچشمه سار های روستای کلاته بالا از به شرح ذیل می باشد
·       اخ Okh
·       کلاته نو
·       تنگل Tangal
·       تونی Tooni
·       قاسم آباد
·       ده بالا
·       ده پایین
·       بزن آباد Bozn Abad
·       کلاته شابک
·       کال شور
·       چشمه شیرین
·       چاه تلخ
·       کلاته عطا
قنات اخ Okh قبل از مرمت
قنات اخ
آب بعنوان اساسی ‏ترین عنصر حیات،همواره در ساخت سکونتگاهها و پیدایش تمدّن‏های‏ بشری نقشی اساسی داشته است.قنات های روستای کلاته بالا بنا به‏ شرایط جغرافیایی و از جمله بارندگی اندک نقش مهمی در زندگی مردم روستا داشته است اجداد ‏ ما با کندن قنات(کهریز)آب را از دل زمین بیرون می‏آوردند و زندگی را در زمینهای خشک امکانپذیر می‏ساختند.هنگامی که از زندگی در اراضی خشک و نیمه خشک سخن به میان‏ می‏آید،بی‏درنگ قنات در ذهن کاوشگر انسان ترسیم می‏شود.بر این پایه،قنات را می‏توان‏ جغرافیایی‏ترین پدیدهء اراضی خشک و نیمه خشک‏ روستای کلاته بالا دانست.
فنات تونی Tooni
 
قنات تونی
متاسفانه به علت بارندگی های اندک و مشکل کمبود آب،زندگی در روستای کلاته بالا سخت‏ گردیده تا جایی که 70در صد مردم این روستا به ناچار مجبور به ترک روستا شده اند
ازآنجا ییکه روستای کلاته بالا درمنطقه ی نیمه بیابانی واقع شده، و در آینده با کمبود شدید آب روبه‏رو خواهد شد در نتیجه می‏توان دهه های پیش رو  را دهه های بحران آب نام نهاد؛بحرانی که اگر چاره‏ای
اساسی و فوری برای آن اندیشده نشود،در آینده‏ای نه چندان دور فاجعه‏ای به بار خواهد آورد که از روستا شاید نامی هم باقی نماند.
پیامد های کمبود آب
 
پیامد های کمبود آب
با افزایش جمعیّت و توسعه ی فعّالیتهای  کشاورزی،مشکل کمبود آب در روستای کلاته بالا جدّی‏تر شده و در آینده اهمیّت بیشتری پیدا خواهد کرد.از همین‏رو لازم است با بررسی دقیق منابع آبی‏ موجود در روستا،بویژه قناتها و به کار بستن‏ روشهای درست مدیریّت منابع آب و بهره‏برداری و مصرف بهینه ی آب از هم اکنون به فکر چاره‏اندیشی‏ برای نسلهای آینده باشیم.
قنات قاسم آباد
 
قنات قاسم آباد
کندن قنات در دل‏ زمینهای خشک و نیمه‏ خشک،گرچه با هدف‏ شرب،کشاورزی و دامپروری انجام می‏گرفته، امّا منظور اساسی،رونق‏ اقتصادی،اجتماعی- فرهنگی و شکوفایی‏ فعّالیتهای صنعتی و دستی‏ بوده و توسعه‏ای پایدار در این زمینه‏ها پدید می‏آورده‏ است.
قنات ده بالا (نقش آن در توسعه اقتصادی)
 
قنات ده بالا (نقش آن در توسعه اقتصادی)
‏ کاریز(قنات)یکی از دیرینه‏ترین و با صرفه‏ترین‏ روشهای استخراج آبهای زیرزمینی،است که از روزگاران باستان در ایران زمین رایج بوده است.از جمله ویژگیهای پرارزش قنات،آوردن آبهای‏ زیرزمینی به صورت ثقلی،بی‏صرف انرژی، به سطح زمین است که از نظر اقتصادی،بسیار اهمیّت دارد.همچنین در مقایسه با چاه،قنات‏ دارای عمری مفید بوده و بازده اقتصادی آن چندین‏ برابر چاه است.
قنات ده پایین
قنات ده پایین
 
قنات بز آبا(بزن آباد) Bazzaba 

قنات بز آبا(بزن آباد) Bazzaba

مطلب اختصاصی از وبلاگ روستای کلاته بالا
توجه:هر گونه انتشار وکپی با ذکر منبع بلامانع است
 

:: موضوعات مرتبط: کشاورزی , قنات های روستای کلاته بالا ونقش قنات +عکس , ,
:: برچسب‌ها: کشاورزی , قنات های روستای کلاته بالا ونقش قنات +عکس ,



گلینه Gelineh
نوشته شده در جمعه 3 خرداد 1392
بازدید : 5178
نویسنده : فرشید

 گلینه Gelineh

 
گلینه سیلویی روستایی
گلینه انباری است از جنس گل رس ورز داده به صورت بیضی شکل جهت نگهداری از مواد خوراکی مورد استفاده در تغذیه انسان و دام وهمچنین بسیاری از محصولات زراعی و باغی که پس از برداشت به مصرف نمی رسند.
 در قدیم  متداول بوده مردم ایران ،یونان و مصر باستان برای نگهداری غلات خود از خمره های سفالین استفاده می کردند و معمولاً این خمره ها را یا درون زمین کار می گذاشتند و یا در اتاق های خشت و گلی کنار هم می چیدند. در روستای کلاته بالا برای نگهداری گندم ،جو و بذر محصولات کشاورزی بخصوص چغندر از گلینه استفاده می نمودند
گلینه های روستای کلاته بالا
قطر گلینه در قسمت پایین در حدود60-50سانتی متر ،وسط 1.30متر و در قسمت بالا یا همان سر گلینه که مواد را داخل آن می ریزند 35سانتی متر می باشد .
در قسمت انتهایی گلینه یک خروجی به قطر  15سانتی متر است که به وسیله پارچه بسته می شود و مواد داخل گلینه با استفاده از نیروی جاذبه از این محل خارج میگردد.
محل خروج مواد از گلینه
 
سح Seh
سح نوعی گلینه کوچک است با این تفاوت که قطر آن در پایین آن بیشتر است و در قسمت بالای سح یک در دارد (بقول معروف صندوقچه دم دستی است)
سح نوعی گلینه کوچک
شیرک  shirk
شیرک از نظر اندازه همانند سح می باشد با این تفاوت که جنس آن از چوبهای نازکی است و هوا در داخل آن جریان دارد لذا  با قراردادن مواد غذایی  در شیرک کیفیت مواد غذایی حفظ و در برابر عوامل فساد و کاهش دهنده کیفیت، محفوظ می ماند.
شیرک سیلویی جهت مواد غذایی
مواد غذایی مثل سرشیر،انواع کیشته ها  در داخل شیرک نگهداری می شود.
کیشته جغندر
کیشته در فرهنگ لغت روستای کلاته بالا به کلیه میوه هایی که بصورت خام یا پخته ، خشک میگردد گفته میشود مثل کیشته زردآلو،کیشته خیار،کیشته چغندرو.....  
مواد غذایی در سح وشیرک
 
مطلب اختصاصی از وبلاگ روستای کلاته بالا
توجه:هر گونه انتشار وکپی با ذکر منبع بلامانع است
 
 

:: موضوعات مرتبط: کشاورزی , سیلوهای روستایی -گلینه gelineh , ,
:: برچسب‌ها: گلینه , سیلو های روستایی , روستای کلاته بالا , عکس های زیبا از روستای کلاته بالا ,



آساک چیست؟+عکس
نوشته شده در جمعه 27 ارديبهشت 1392
بازدید : 12864
نویسنده : فرشید

 گو رونی

آساک چیست؟Asak
به جرات می توان گفت آساک ، مهمترین وسیله کشاورزی سنتی در روستای کلاته بالا است که با آن زمین را شخم می زنند وبه اصطلاح محلی گو رونی(یعنی با گاو زمین را شخم زدن) می گویند .بعد از اختراع آساک و رونق کشاورزی در کناردامپروری و نساجی ،اقتصاد در این روستا شکوفا گردید.
اجزای آساک به شرح ذیل می باشد
1-دسته Dasteh
2-القر  Algher  :حلقه ای است فلزی که اجزای آساک را به هم متصل میکند 
3-کوم   koom  : قطعه ایست چوبی با یک پیم که آهن را با زاویه مشخص نگه میدارد در ضمن نگهدارنده گاز می باشد
4-گاز   Gaz : گاز یا همان گوه اجزای آسادک را در داخل القر محکم میکند
5-پی رسمو  pi res moo  : قطعه چوبی که آهن روی آن محکم میگردد
6-آهن  Ahan 
7-میخ سر آساک  Mikh sar Asak :روجن را به آساک متصل میکند
8-روجن  Roojan  :کلافی است از تارهای چرمی (در حال حاضر به جای آن از طناب استفاده میکنند)که آساک را به جق وصل می نماید
9-مشته  moshteh :قسمتی از آساک است که آن را با دست میگیرند و هدایت آهن در مسیر مشخص با آن انجام میگیرد
10-میخ پی رسمو  mikhe Pi res moo :آهن را به پی رسمو محکم میکند
 11-لم Lam :قطعه ایست از جنس چرم ،لاستیک یا آهن که از سایش قسمتی از آساک که در داخل خاک قرار دارد جلوگیری میکند
12-آساک  Asakک :چوب اصلی با شکل خاص که اجزای آن به انتهای آن وصل میگردد
 
اجزای آساک Asak
آساک Asak
 
 آساک ، در قسمتی که به جق وصل میگردد دارای 9سوراخ است وکار آن این است که زوایه آهن با زمین را بوسیه روجن تعیین می شود . اگر یک جفت الاغ یا گاو بزرگ باشند روجن را به سوراخ انتهایی واگر کوچک باشند به سوراخ اولی وصل میکنند
 
آساک به وسیله دیگری به نام جق  joghوصل است .که جق روی گردن گاوها بسته می شود و جق شامل اجزای مختلفی به شرح ذیل است
1-جق  jogh : چوبی است به طول 1.30متر الی 1.60متر که روی گردن گاو یا الاغ می اندازند
2-منجی 4عدد   men ji : چهار عدد میخ چوبی است که در وسط جق نصب میگردد .دارای دو کاربرد است :اول اینکه از لغزیدن روجن به یک طرف جق جلوگیری میکند و دوم اگر یکی از گاو ها قوی تر باشد روجن را نزدیک میخ چوبی او می اندازند تا فشار کمتری به گاو دیگر بیاید به اصلاح محلی آن گاو یا الاغ را میخ بار میکنند تا حیوانها هم جق شوند یعنی با هم به جلو بروند
3-جق لک  jogh lak :به 2چوبی که در کنار جق است گفته می شود و روی گردن الاغ یا گاو می افتد تا جق را ثابت نگه دارد
4-سم بند samband :طنابی است از جنس پارچه که به یکی از چوبهای جق لک ثایت است و از زیر گردن گاو یا الاغ به جق لک دیکر بسته می شود تا جق از روی گردن گاو نیافتد
 
اجزای جق jogh
 
اگربه جای یک جفت گاو بخواهند با یک جفت الاغ زمین را شخم بزنند به وسیله دیگری به نام گردنی احتیاج دارند که کار ،کوهان گاو را انجام می دهد ونمی گذارد جق از گردن الاغ به عقب بیاید
گردنی شامل دو قسمت می باشد
1-گردنی  Gardani :پارچه ایست به شکل U به قطر 10سانتی متر که در لبه ها قطر آن کم می شود و داخل آن را با کاه پر میکنند تا سبک باشد
2-میخ گردنی  mikhe gardani : میخی است چوبی که از وسط دو لبه گردنی رد میشود وبا یک طناب محک گردیده تا گردنی را روی گردن الاغ سفت نگه دارد
 
 
جهت اینکه استقامت آساک را بالا ببرند به آن لم  Lam می زنند .
لم زدن یعنی با چرم پوست گاو ، فلز یا در سال های اخیر با جیریا لاستیک به دو طرف پی رسمو وصله می زدند تا از سایش آن جلوگیری کنند.
انواع آساک:
1-آساک کم دم :یعنی آساکی که ناف آن (قوس آساک) به زمین نزدیک باشد.
در عکس زیر ناف آساک را لم دادن تا از سایش آن جلوگیری کنند
 
لم دادن ناف آساک با فلز
 
2-آساک سنگی(سنگین) : آساکی که جهت زمین های سفت ،آوه (زمینی که آبیاری می شود)وبند سار
بکار می رود.
 
آساک سنگین مخصوص زمینهای آوه
 
3-آساک چورتین: آساکی است سبک وکم وزن که با آن زمین های دیم (زمینی که آبیاری نمی شود)را شخم می زنند
 
آساک چورتین مخصوص زمینهای دیم
 
اصطلاحاتی که در مورد آساک بکار می رود:
الف اگر گاز آساک(گوه) شل شود می گویند آساک بشایده   (Be shay deh )
ب-اگر میخ هایی که آهن را به پی سمو متصل می کند شل شود می گویند پی رسمو خاک بر سر شده
ج-اگر قوس دسته آساک رو به جلو باشد(محدب) می گویند آساک سواره است
د-اگر قوس آساک رو به عقب باشد می گویند آساک پشت وا است (عکس فوق آساک چورتین وپشت وا)
آهن آساک دو نوع است فولادی و ریگی (فولای بسیار شکننده شبیه چدن)
زمانی که نوک آهن کند می شود آن را رگ Regمی دهند یعنی تکه ای فولاد به وسیله آهنگران به نوک آهن  اضافه می نمایند
 با تشکر ویژه از آقای محمد بهارنو که ما را در تهیه مطلب یاری نموده اند
آقای محمد بهارنو
مطلب اختصاصی از وبلاگ روستای کلاته بالا
توجه:هر گونه انتشار وکپی با ذکر منبع بلامانع  است
 
 
 

 


:: موضوعات مرتبط: کشاورزی , آساک , ,
:: برچسب‌ها: روستای کلاته بالا , کشاورزی , آساک , وسایل کشاورزی قدیمی , Asak ,



قنات -کهریز
نوشته شده در دو شنبه 16 ارديبهشت 1392
بازدید : 5733
نویسنده : فرشید

  قنات یا به گویش محلی کهریز به کانالی که در زیر زمین کنده شده تا آب از آن جریان یابد می‌گویند. 

مظهر(دهن کهریز)قنات اخ okh

مظهر(دهن کهریز)قنات اخ okh

 کهریز ، از یک دهانه(دهن کهریز) یا هرنج که روباز است و یک کانال طولی با شیب کم در زیرزمینی  که باچاه عمودی که کانال زیر زمینی را به سطح زمین مرتبط می‌سازد.  

       مظهر قنات تونی (دهن کهریزتونی)                    
مظهر(دهن کهریز)قنات تونی
به رشته  چاه‌های عمودی، میله می گویند وهدف از حفرآن ، انتقال مواد حفاری شده به روی زمین و عمل تهویه کانال زیرزمینی  است و همچنین  راه ارتباطی برای لای‌روبی، تعمیر و بازدید از داخل کهریز (قنات ،کاریز) نیز به شمار می‌روند.
نام آخرین چاهی که در طول کانال حفر می شود ،مادر چاه (مادر خونه ) است
 طول کانال کهریز (قنات)  بستگی به شیب زمین و عمق چاه مادر دارد. از طرف دیگر هر چه سطح آب زیرزمینی پایین‌تر باشد، عمق مادرچاه بیشتر می‌شود و سرانجام آب کاریز برای مصارف  شرب و کشاورزی روی زمین می‌آید که به محل خروج آب کهریز(قنات-کاریز) مظهر(دهن کهریز)قنات می‌گویند.
قدمت کهریز های (قنات .کاریز) روستای کلاته بالا عمری برابر با تاریخ این روستا دارد و قطعاٌ هزاران سال از حفر آن می گذرد .همچنین در محل هریک از این کهریز ها یک قبرستان و آثاری از غار، برای زندگی مردم واحشام آنها وجود دارد
آثار بجای مانده از غار تگ اسپور قنات بزآباBaz zaba
آثار بجای ماندع از غار تگ اسپور قنات بزآباBaz zaba

 

 

 

 
 

:: موضوعات مرتبط: کشاورزی , قنات -کاریز , ,
:: برچسب‌ها: قنات , کاریز , روستای کلاته بالا , کشاورزی ,



صفحه قبل 1 صفحه بعد